Όταν ο μαρμαρωμένος βασιλιάς ξυπνά…

 Πραγματικά δε γνωρίζω αν αναφέρεται αυστηρά σε ένα θρύλο (το ξύπνημα του μαρμαρωμένου Βασιλιά), ή αν αφορά το νοητικό ξύπνημα των Ελλήνων από τις ξένες σφαίρες υποβολής σκέψης και επιθυμιών. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο μαρμαρωμένος βασιλιάς αποτελεί ένα ζωντανό, στις συνειδήσεις των Ελλήνων, θρύλο, που κρύβει βαθιά μέσα του μια προσδοκία για ένα μέλλον καλύτερο. Σαφέστατα, όμως, αυτό το «καλύτερο» που αποζητούμε  όλοι μας, αποτελεί μια εσωτερική μεταμόρφωση του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα και διαχειριζόμαστε τις επιθυμίες μας.

Η απόκρυψη της «ωμής» πραγματικότητας, όπως αυτή βιώνεται από μεγάλο μέρος του πληθυσμού, από τα ΜΜΕ, όχι απλώς δε βοηθά προς την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αλλά το επιδεινώνει. Η πρόσφατη ιστορία, των τελευταίων δεκαετιών της χώρας μας, φέρει αρκετά εξόφθαλμα παραδείγματα συγκάλυψης που υλοποιούνται μέσω ενός πολιτικού καθωσπρεπισμού ο οποίος αρνείται επίμονα να αποδεχθεί υπαρκτά προβλήματα και κοινωνικές αδικίες. Κατά συνέπεια παρουσιάζεται μια «εναλλακτική, ιδεατή πραγματικότητα» όπου όλα τα προβλήματα εξαφανίζονται με «μαγικό» τρόπο ενώ παράλληλα καλλιεργείται μια ευεξία θετικών ανακοινώσεων, που είναι, βέβαια, χωρίς πραγματικό αντίκρισμα.

Τι γίνεται όμως όταν η στρέβλωση αυτή διαρκεί και έχει και ένταση; Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει πραγματικά μεγάλη δυσκολία όχι απλώς στην αποδοχή της «γυμνής αλήθειας» αλλά και στο άκουσμα και την κατανόησή αυτής. Σε αυτό έχει συμβάλει και η μακροχρόνια καθοδήγηση ή αλλιώς ερμηνεία των ειδήσεων από τους δημοσιογράφους, που σταδιακά οδηγεί στην «εκπαίδευση» του κοινού τους στο να μη σκέπτεται και να δέχεται ότι του παρουσιάζεται αβίαστα.

Αυτή στρέβλωση αποτυπώνεται με σαφήνεια και γλαφυρότητα από τον Πλάτωνα, στον αλληγορικό μύθο του «Σπηλαίου», στο έργο του «Η Πολιτεία» (380 π.Χ.) όπου αναφέρεται σε αυτούς που ζουν στο σκοτάδι και σε εκείνον που βγήκε στο φως: Στο σπήλαιο οι άνθρωποι ζούνε φυλακισμένοι σε μια «εναλλακτική, ιδεατή πραγματικότητα» (παραισθήσεις και αυταπάτες) και δεν μπορούν να γνωρίσουν την αλήθεια. Εμπόδιο στην αναγνώριση της αλήθειας είναι «τα δεσμά των αισθήσεων» και η επιβολή των εξουσιαστών, οι οποίοι χειραγωγούν τις αισθήσεις ώστε να προβάλλεται μόνο η πραγματικότητα όπως την καθορίζουν εκείνοι.

Αυτή η προ-καθορισμένη, ιδεατή πραγματικότητα αποτελεί τη σύγχρονη Πλατωνική «σπηλιά», όπου τα ΜΜΕ έχουν αναλάβει το ρόλο του εντολοδόχου (και μερικές φορές εντολέα). Ως εκ τούτου, φροντίζουν να κρατούν ερμητικά κλειστά την έξοδο από τη σπηλιά, προς το φως της αλήθειας και της πραγματικότητας, άλλοτε με παραπλάνηση, άλλοτε με σύγχυση και με φόβο.

Και αν, εκ πρώτης φαίνονται αδύναμοι και ανυπεράσπιστοι οι πολίτες στη «τέχνη» της παραπλάνησης και εκφοβισμού πολλών εντολοδόχων ΜΜΕ, και άλλων «επαγγελματιών» του χώρου, η απλή ορθολογική προσέγγιση και διασταύρωση των προβεβλημένων ειδήσεων με ταυτόχρονη απόρριψη των ερμηνειών αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο άμυνας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ξεχωρίζουμε το μείζον, το σημαντικότερο θέμα από τα φαινομενικά σημαντικά.. για παράδειγμα τα θέματα επιβίωσης συμπολιτών μας, τα θέματα ανεργίας, υγείας, παιδείας, αυτοκτονιών, επιθέσεων (ασφάλειας) και άλλα. Δηλαδή αυτά που μας επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, είναι σίγουρα σημαντικότερα από όποια άλλη πολιτική δήλωση ή ερμηνεία που στοχεύει στη δημιουργία ενός ιδεατού κλίματος.

Πραγματικά, πριν μερικές ημέρες βρέθηκα έξω από ένα ισόγειο (μικρό) διαμέρισμα, στο οποίο πριν μερικούς μήνες είχανε κόψει το ρεύμα και το βράδυ φωτίζονταν με μικρά κεριά, που πιθανόν να είχε πάρει από κάποια εκκλησία. Αυτό το σπίτι κάηκε ολοσχερώς.. Πόσο να ενδιαφέρει τους κατοίκους, του καμένου σπιτιού, για την αναμενόμενη ανάπτυξη (πολιτικές δηλώσεις) ή όποιες πολιτικές κόντρες, όταν οι ίδιοι έχασαν τα πάντα..

Με μικρά, αλλά σταθερά βήματα, προς τη κατεύθυνση της απεξάρτησης από τις υφιστάμενες ερμηνείες και μεγαλοστομίες, θα αρχίσει να λαμβάνει «σάρκα και οστά» το νοητικό ξύπνημα των Ελλήνων και της επαναφοράς των «μαρμαρωμένων συνειδήσεων».

Πέτρος Βιολάκης

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)

Λίγα λόγια για το «μαρμαρωμένο βασιλιά»: Γεννημένος το 1193 στο ιστορικό Κάστρο της Θράκης, στο Διδυμότειχο, ο Άγιος Ιωάννης Δούκας Βατατζής, ο μαρμαρωμένος βασιλιάς σύμφωνα με το θρύλο, έμεινε στην ιστορία ως προστάτης των αδικούμενων, ευπρόσιτος, πράος, σεμνός και ταπεινός με όλους. Επίσης, υπήρξε ο προστάτης και συμπαραστάτης της αγροτικής και αστικής τάξης, επίταξε, κατόπιν απογραφής, τεμάχια γης από τους μεγαλοκτήμονες και τους αριστοκράτες και τα διένειμε σε όλους τους φτωχούς υπηκόους του, ώστε να ζουν άνετα και ανθρώπινα! Στάθηκε αληθινός “πατέρας των Ελλήνων”.

Πολιτικός καθωσπρεπισμός, χάος και αναρχία..

 Πολιτικός καθωσπρεπισμός, χάος και αναρχία.. μια μέγγενη που στραγγαλίζει τη κοινωνία μας και μας εξωθεί στα άκρα.. άλλους γρήγορα, όπως τον άτυχο συμπατριώτη μας που έπεσε νεκρός από μια επίθεση μίσους.. και άλλους αργά και βασανιστικά, όπου με μικρές αλλά σταθερές οικονομικές αφαιμάξεις, τους οδηγεί στην απελπισία και στην αυτοκτονία.

Και εμείς, τάχα νομίζουμε ότι ξέρουμε τους αυτουργούς..Όμως, οι ηθικοί αυτουργοί, που πότισαν και ποτίζουν με μίσος ανήλικες και ενήλικες ψυχές δε θα λογοδοτήσουν ποτέ.. Μπαίνουν ανενόχλητοι σε σχολεία, πανεπιστήμια. Τότε που οι πνευματικές αντιστάσεις είναι λίγο χαμηλότερες.. για να μολύνουν, πριν καν σχηματιστούν, συνειδήσεις.. να τις γεμίσουν παραληρηματικά ιδεολογήματα.. και τι καταφέρνουν..; μας χωρίζουν σε χρώματα, ιδεολογικές παρατάξεις και κόμματα που διψούν για δύναμη.. «Με ιδιαίτερη προτίμηση οι κομματικές προπαγάνδες στρέφονται στους νέους, στα παιδιά των Γυμνασίων και των Δημοτικών ακόμη Σχολείων, που αποτελούν την ευκολότερη λεία. Όλοι υπόσχονται Δημοκρατία και όμως δεν υπάρχει αντιδημοκρατικότερο πράγμα από το να παίρνεις ένα άβγαλτο παιδί, να το εγκλωβίζεις τόσο πρόωρα σε κάποιο κομματικό φανατισμό» (+Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης).. Και αυτή την κομματικοποίηση και τον εγκλωβισμό πληρώνουμε σήμερα.

Οι ίδιοι ηθικοί αυτουργοί, ποδοπατούν κράτος και σύνταγμα με ιδιαίτερη άνεση, αδιαφορώντας αν οι προγονοί μας έδωσαν την ίδια τους τη ζωή, για να απολαμβάνουμε σήμερα αγαθά όπως την ελευθερία.. Και όπως τεμαχίζουν και πωλούν τη πατρίδα μας, τεμαχίζουν τις ψυχές μας, τα όνειρά μας και τα σώματά μας.. για μερικά αργύρια εξουσίας. Και όταν τα άλλα αποτυγχάνουν, τότε με τραμπουκισμό και άναρθρες κραυγές προσπαθούν να επιβληθούν. Άλλοι, με το λεγόμενο πολιτικό καθωσπρεπισμό, μας επιβάλλονται με το «γάντι».. με ένα γάντι καθωσπρεπισμού, που κρύβει πολύ καλά τη μπόχα και τη δυσωδία τους..  Μάλιστα, είναι τόσο μεγάλη η διαφθορά τους, που οι ίδιοι δε γνωρίζουν (πλέον) ότι είναι διεφθαρμένοι..

Από την άλλη, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το χάος και την αναρχία.. την άλλη όψη του νομίσματος, που αποσκοπεί στο τρόμο, και τη διάλυση των εναπομεινάντων δομών αυτού που σήμερα τολμούμε να ονομάζουμε Ελληνικό κράτος.. Στο όνομα αυτής της αναρχίας και με εργαλείο (πάλι) τον τραμπουκισμό, καταστρέφονται εθνικά σύμβολα, περιουσίες ενώ απειλούνται πολίτες από απρόσωπους (φαινομενικά) όχλους, τους «γνωστούς- άγνωστους».

Και εμείς, εγκλωβισμένοι σε αυτή τη μέγγενη, θα πρέπει να υπομένουμε ή να περιμένουμε το επόμενο προεκλογικό δίλλημα, που θα μας ωθήσει να πάρουμε μια, εκ των ειλημμένων από άλλους αποφάσεων.. για το «καλό μας», για τη πατρίδα, για τα παιδιά μας.. στο όνομα των προγόνων μας, και φυσικά για να μη θρηνήσουμε άλλα θύματα.. Πότε αλήθεια θα μάθουμε να σκεπτόμαστε μόνοι μας;

Καλό ταξίδι Παύλο.. και στο άλλο παλικάρι που «έσβησε» στην εντατική.. εύχομαι η «θυσία» σας, όπως και όσων έχουν σπρωχτεί σε βίαιη «φυγή» από τα εγκόσμια, να μη πάει χαμένη. Να είναι η τελευταία και να κλείσει αυτό το φαύλο κύκλο αίματος της πατρίδας μας.

Πέτρος Βιολάκης

Αναζητώντας τις ρίζες της Ελληνικής Κρίσης – μια άλλη οπτική.

Η Ελληνική οικονομική κρίση είναι εδώ και μας ταλαιπωρεί ΟΛΟΥΣ. Είναι, όμως, αποτέλεσμα ηθικής κρίσης; Είναι αποτέλεσμα πολιτικής (και όχι μόνο) διαφθοράς; Είναι αποτέλεσμα αλλοτρίωσης των θεσμών ή αποτελεί μέρος ενός παγκόσμιου παιχνιδιού κερδοσκοπίας εις βάρος της χώρας μας; Το μόνο σίγουρο είναι το γεγονός ότι το πρόβλημα της κρίσης πρέπει να ΛΥΘΕΙ ΑΜΕΣΑ, και να χτυπηθεί στη ρίζα του. Το παρόν κείμενο αποτελεί μια άλλη οπτική που αναζητά τις ρίζες του προβλήματος στο βάθος της (πρόσφατης) ιστορίας της χώρας μας. Αναζητά τα αίτια που δεν επέτρεψαν στο Ελληνικό κράτος να λειτουργήσει και να αποτραπεί η κρίση που βιώνουμε σήμερα.

Γιατί, όμως, δεν «δούλεψε» το ίδιο το κράτος; Γιατί καταρρέουν οι θεσμοί της Ελλάδας; Γιατί δεν υπερασπίζονται το κράτος τους οι θεσμοφύλακες, οι ίδιοι οι πολίτες; Γιατί, απλούστατα τα αίτια της Ελληνικής ηθικό-οικονομικής κρίσης αποτελούν προϊόν μακροχρόνιας σύγκρουσης πολιτικών ιδεολογιών, αλλά και συνδεδεμένων νοοτροπιών που έχουν παρεισφρήσει στην αντίληψη και στη καθημερινή μας συμπεριφορά. Βάσει, λοιπόν, των ανωτέρω, η πιθανή χρονολογική «έναρξη» της ιδεολογικής αυτής σύγκρουσης δύναται να τοποθετηθεί στα μέσα του 1940-50, οπότε η Βρετανία και ο Στάλιν είχαν συμφωνήσει ότι η Ελλάδα θα ανήκει στη Βρετανική μεταπολεμική σφαίρα επιρροής. Τη σκυτάλη από τη Βρετανία, έλαβε το 1946 η αμερικανική κυβέρνηση, με δηλώσεις υποστήριξης προς την Ελλάδα, πώληση οπλικών συστημάτων, συστάσεις για αναθεώρηση της οικονομικής βοήθειας και οικονομικής αποστολής εμπειρογνωμόνων προς τη χώρα. Το ευσεβές (αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι) πρόγραμμα των ΗΠΑ αναμενόταν να δώσει ένα τέλος στις προσπάθειες των κομμουνιστών για ανάληψη της εξουσίας και παράλληλα να προσανατολίσει την Ελλάδα προς τη δύση.

          Η κατάσταση που ακολούθησε είναι λίγο-πολύ γνωστή, με τις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ να μην αποδέχονται αυτή τη συμφωνία και να προσπαθούν σε κάθε περίπτωση να αναλάβουν την Εξουσία. Την ίδια περίοδο, ο Στάλιν εύγλωττα ανέφερε για τους Έλληνες κομμουνιστές: «όχι, δεν έχουν καμία προοπτική επιτυχίας. Η εξέγερση στην Ελλάδα πρέπει να σταματήσει το συντομότερο δυνατόν». Την ήδη υπάρχουσα εκρηκτική, μεταπολεμική κατάσταση δυναμίτισαν περισσότερο ο ξένος επεμβατισμός και ο διχασμός σχετικά με το «ευαίσθητο» θέμα της τιμωρίας ή μη των συνεργατών των Γερμανών. Όλα τα προαναφερθέντα αποτέλεσαν τα βασικά σημεία που οδήγησαν στα βίαια γεγονότα στις αρχές του Δεκέμβρη του ‘44. Μερικούς μήνες μετά, η συνθήκη της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945) θα εξασφάλιζε πολιτικά δικαιώματα, πολιτική αμνηστία, εκκαθάριση δημοσίων υπηρεσιών από συνεργάτες Γερμανών, ψήφισμα για τη μοναρχία, εκλογές και διάλυση των αντάρτικων σωμάτων ΕΛΑΣ. Φυσικά οι όροι της συμφωνίας δε τηρήθηκαν ΠΟΤΕ, αντί αυτών: η αστυνομία και η χωροφυλακή δεν εκκαθαρίστηκαν από συνεργάτες των Γερμανών ενώ η δωροδοκία και η ευνοιοκρατία εξαπλώθηκαν.

Καθώς τα προβλήματα δεν αντιμετωπιζόταν από τους παραδοσιακούς πολιτικούς, είτε από άγνοια είτε από αδυναμία παραγωγής ουσιαστικής πολιτικής, η συσσώρευση των προβλημάτων αυξανόταν, ενώ το ιδεολογικό χάσμα γινόταν μεγαλύτερο. Χαρακτηριστική η δήλωση του αμερικανού πρέσβη Λίντον Μακβή (1947) –η οποία και αγνοήθηκε- που προειδοποιούσε για ένα εκκολαπτόμενο ιδεολογικό εμφύλιο, παρόμοιο με αυτόν που είχε ξεσπάσει στην Ισπανία.

          Ο ιδεολογικός αυτός διαχωρισμός κρατεί μέχρι σήμερα, άλλοτε αμβλύνοντας τις διαφορές και άλλοτε γεφυρώνοντας χάσματα. Πράγματι, από τα μέσα του 1940 έχουμε χωριστεί σε δύο κυρίαρχους ιδεολογικούς χώρους (κέντρο αριστερά - αριστερά και κέντρο δεξιά - δεξιά) που παλεύουν για την εξουσία. Ως φαίνεται, δεν έχουμε καταλάβει ότι έχουμε (ακόμα) στην ιδιοκτησία μας το καλύτερο «οικόπεδο» στον κόσμο. Βέβαια, ίσως για αυτό τον ιδεολογικό αλληλοσπαραγμό να ευθύνεται (κατά κάποιο τρόπο) η Ελληνική επανάσταση του 1821, και ο (επανα-)διαφωτισμός που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η Ελληνική επανάσταση κατάφερε με σκληρούς αγώνες και θυσίες να απελευθερώσει το γένος, όμως περιόρισε το Ελληνικό έθνος σε γεωγραφικά σύνορα. Όμως, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ΔΕΝ πρέπει να ερωτευόμαστε τις λέξεις, ούτε να εξαρτόμαστε από ιδέες. Είναι απλώς εργαλεία, που λύνουν συγκεκριμένα προβλήματα και κοινωνικές αδικίες (που δημιουργούνται) σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και διαφορετικές κοινωνίες.

          Εμείς, που παραλάβαμε αυτό το κράτος και αυτό το έθνος, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι ο Ελληνισμός υπερβαίνει τα όρια του κράτους και απλώνεται όπου φτάνει η γλώσσα μας, ο «βαρυσήμαντος» πολιτισμός και οι παραδόσεις μας. Στα πλαίσια αυτά, έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε ΟΛΑ τα «σημαντικά» πλεονεκτήματα που έχουμε, όπως η συμμετοχή στην ΕΕ, μια ιδιαίτερα σημαντική διέξοδος για το παγκοσμιοποιημένο σύστημα και τις παγκόσμιες αγορές. Μέσω, λοιπόν, της ΕΕ, πρέπει με εξωστρέφεια να «μεγαλώσουμε» και να δυναμώσουμε το Ελληνικό Έθνος, να το κάνουμε αντάξιο της παρακαταθήκης που λάβαμε και επιτέλους να σταματήσουμε να «τρώμε» τις σάρκες μας ως λαός. Αυτό το έξωθεν επιβεβλημένο παιχνίδι του αλληλοσπαραγμού πρέπει να τελειώσει! Πλέον, οι συνέπειες κινδυνεύουν να μεταφερθούν και στις επόμενες γενιές.

Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η Ελλάδα αποτελεί ένα συνονθύλευμα πολιτικών ιδεολογημάτων, λόγω ιδιομορφιών γεωγραφικής θέσης και γεωμορφολογίας. Κάθε τοπική κοινωνία, στη χώρα μας, έχει τη δική της δυναμική, εξέλιξη και πορεία βασιζόμενη σε τοπικούς οικονομικό-κοινωνικούς παράγοντες που αποτελούν το τοπικό μοντέλο ανάπτυξης, που είναι συνδεδεμένο με αντίστοιχα πολιτικά ιδεολογήματα. Στα πλαίσια αυτά, είναι ορατό ότι η όποια βίαιη επιβολή ενός εκ των κυρίαρχων ιδεολογικών χώρων αναπάντεχα καταστρέφει τον άλλο, ενώ δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες και βάζει στο περιθώριο ολόκληρες κοινωνικές ομάδες. Αυτός ακριβώς είναι και ο στόχος των έξωθεν παρεμβάσεων στα εσωτερικά της χώρας μας, η αποτροπή της ιδεολογικής συνύπαρξης και η δημιουργία πλήρους υποταγμένων, στα ξένα συμφέροντα, ομάδων συμφερόντων, που φυσικά είναι ανίκανες να παράγουν την όποια ωφέλιμη πολιτική για τους πολίτες αυτής της χώρας.

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)

Εδώ ευθύνη εκεί ευθύνη… μα που πήγε η ευθύνη…;

Σε μια εποχή που όλοι και όλα αμφισβητούνται, κανείς δε ψάχνει για ευθύνες.. γιατί απλούστατα οι ευθύνες αναζητούν κηδεμόνα και υπονοούν τιμωρία. Η τιμωρία δεν είναι πια της μόδας γιατί δημιουργεί διακρίσεις που για τη δημοκρατική νοοτροπία μας είναι απαράδεκτες. Προτιμούμε μια ανούσια συλλογική ενοχή αντί για μια ουσιαστική ατομική ευθύνη». Ακριβώς εκεί που ακούστηκε το: «Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής» (Θεόδωρος Πάγκαλος Βουλή, 21.09.2010). 

            Είναι, πλέον, σαφές ότι η πλήρη ιδεολογική, ηθική και πολιτική σύγχυση της εποχή μας, πηγάζει από την έλλειψη αυτογνωσίας (ηθελημένα ή μη), από την αποφυγή ανάληψης ευθυνών ή απλούστατα από την προτίμηση μετάθεσης των ευθυνών. Κατά συνέπεια για «όλα τα κακά της μοίρας μας», εύκολα μπορούμε να κατηγορούμε ότι φταίνε οι μετανάστες, φταίνε οι πολιτικοί, φταίνε οι συνδικαλιστές, φταίει ο γείτονας, φταίει ΠΑΝΤΑ ο άλλος… Σήμερα συνεχίζουμε να πληρώνουμε παλαιές, αλλά και πρόσφατες αμαρτίες μιας και ενώ «μπορούμε να αποφύγουμε τις ευθύνες μας, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις συνέπειες επειδή αποφύγαμε τις ευθύνες μας».

Θα πρέπει να θυμηθούμε ή και να μάθουμε (για όσους δε γνωρίζουν) να λέμε πάλι ΟΧΙ, γιατί «η ευθύνη γεννιέται όταν δεν λέμε εγκαίρως «όχι» (Λέων Τρότσκυ, 1879-1940). Η αποδοχή της λογικής «μαζί τα φάγαμε» αποτελεί –για εκείνους με τη μεγαλύτερη ευθύνη- σανίδα σωτηρίας για τη συνείδησής τους αλλά και των «κεκτημένων τους», που με τόσο «κόπο» και «τέχνη» συσσώρευσαν όλα αυτά τα χρόνια. Σε αυτό τον επιμερισμό ευθυνών τα ΜΜΕ δεν είναι άμοιρα ευθυνών, μιας και «η εξαφάνιση της αίσθησης ευθύνης είναι η πιο απροσδόκητη συνέπεια της υποταγής στην εξουσία». Για αυτό ακριβώς το λόγο θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ΜΟΝΟΙ μας: να διυλίζουμε τη είδηση, να αφαιρούμε την ερμηνεία και να κρατούμε την αντικειμενική πληροφορία.

            Πλέον, κατέχοντας αυτά τα εργαλεία, της ξεκάθαρης άποψης για την ευθύνη και της αντικειμενικής πληροφόρησης, περνάμε σε πράξεις. Σε πράξεις πρωτίστως που αφορούν τον εαυτό μας. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Μολιέρου: «Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο γι’ αυτό που κάνουμε αλλά και γι’ αυτό που δεν κάνουμε», αλλά και από τη θρησκεία μας, που αναφέρει ξεκάθαρα: «να προσεύχεσαι σαν όλα να εξαρτώνται από το Θεό. Να δουλεύεις σαν όλα να εξαρτώνται από σένα» (Ιερός Αυγουστίνος).

Πρέπει, λοιπόν, να κατανοήσουμε ότι όσο και αν αναρωτιόμαστε γιατί κάποιος δεν κάνει κάτι, ότι αυτός ο κάποιος δεν είναι άλλος από εμάς τους ίδιους. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να απαιτήσουμε και να γίνουμε η αλλαγή που επιθυμούμε, γιατί όσο «κάνεις αυτό που είσαι. (τότε) Γίνεσαι αυτό που κάνεις (Robert Musil).

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)

Για ποια ελευθερία ομιλούμε, και τι μας έμεινε τελικά ;

 Πολλά έχουν λεχθεί για την ελευθερία, ενώ ακόμα περισσότεροι έχουν θυσιαστεί στο βωμό της για να απολαμβάνουμε σήμερα αυτό το πολύτιμο «αγαθό». Όμως πόσο ελεύθεροι είμαστε, ή πόσο νομίζουμε ότι είμαστε; Μια συνοπτική εξέταση, σχετικά με το πως ορίζουμε και αντιλαμβανόμαστε την ίδια την ελευθερία, θα μας βοηθήσει να προσεγγίσουμε το θέμα καλύτερα: Ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ήδη από τα μέσα του 18^ου αιώνα συσχετίζει την ελευθερία με την αλληλεγγύη και αλληλοϋποστήριξη, μιας και θεωρεί ότι εξυπηρετούν τον απώτερο στόχο του ανθρώπου, που δεν είναι άλλος από την εξασφάλιση της αυτοσυντήρησης (ικανοποίησης των βασικών αναγκών του για τροφή, στέγη κλπ). Μάλιστα, τα ίδια συστατικά αποτελούν και τη βάση για το «κοινωνικό συμβόλαιο» μεταξύ πολιτών-κυβερνόντων όπως ο Ρουσσώ αποτυπώνει στο ομώνυμο βιβλίο του «κοινωνικό συμβόλαιο». Στο βιβλίο του τονίζει ότι ενώ «αποτελεί ισχυρή δέσμευση και υπέρτατο συμβόλαιο (το συμβόλαιο από μόνο του), εντούτοις στοχεύει στη διασφάλιση της ελευθερίας του κάθε πολίτη, καθώς ο πολίτης δεν δεσμεύεται απέναντι σε κάποιον άλλο, αλλά απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό (Ζ. Ζ. Ρουσσώ, 1762). Για το ίδιο θέμα, βέβαια, είχε ασχοληθεί νωρίτερα ο Χομπς, στο έργο του «Λεβιάθαν» (1651), όπου περιγράφει τη μεταβίβαση των ατομικών ελευθεριών σε ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων (πολιτική κοινότητα, κράτος) από τους πολίτες: «Το άτομο εκχωρεί τα προ – κοινωνικά (φυσικά) του δικαιώματα στη πολιτική κοινότητα (κράτος), για να αποφύγει το μαρτύριο της ανασφάλειας και αυτοσυντήρησης (όταν βρίσκεται εκτεθειμένο στους νόμους της φύσης)».

Όμως που πήγε αυτό το συμβόλαιο; Σε αυτό το σημείο, απαντάει ο ίδιος ο Ρουσσό μιας και στον ορισμό που δίνει για την ελευθερία, διακρίνει δύο διαστάσεις: την υλική και την ψυχολογική. Στις δύο αυτές διαστάσεις (υλική και ψυχολογική), σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο «κοινωνικός μιμητισμός» των ατόμων, τον οποίο θεωρεί υπαίτιο για την καταστροφή της ατομικής αυθεντικότητας και ατομικής γνώμης. Κάνοντας μια αναγωγή των λεγόμενων αυτών στα Ελληνικά δεδομένα, μπορούμε εύκολα να αναγνωρίσουμε παρόμοιους παράγοντες που αποδεικνύουν αυτό το μιμητισμό, όπως μιμητισμό στο ρουχισμό (μέχρι πρότινος έντονη ξενομανία), στη πολιτική σκέψη, στο τρόπο διασκέδασης, ομιλίας και άλλα. Με γνώμονα, λοιπόν, τα προαναφερθέντα, μπορεί κάποιος εύκολα να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το εκάστοτε «κοινωνικό συμβόλαιο» γίνεται έρμαιο του «κοινωνικού μιμητισμού» αλλά και των επικοινωνιολόγων που χειρίζονται αριστοτεχνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (τα γνωστά σε όλους παπαγαλάκια), χωρίς φυσικά να ικανοποιούνται (ή να ικανοποιούνται υποτυπωδώς) οι αρχικές ανάγκες των πολιτών, έναντι των ελευθεριών που παραχωρήθηκαν..

 

Για ποιά ελευθερία μιλάμε και τελικά ποια είναι αυτή που μας μένει; Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, προσφέρουμε καθημερινά τις ελευθερίες μας έναντι ανταλλαγμάτων, και το κάνουμε είτε ακούσια είτε εκούσια. Στο κράτος: Για  να ξεφύγουμε (αρχικά) από τους βασικούς όρους επιβίωσης, όπου μέσω της κοινωνίας μοιραζόμαστε εργασίες-θέσεις που εξασφαλίζουν διατροφή και ασφάλεια, σε αντίθεση απ’ ότι θα είχαμε εάν ήμασταν άμεσα εκτεθειμένοι στα στοιχεία της φύσης. Στις αθλητικές ομάδες: Για να μοιραστούμε την χαρά της κοινωνικότητας, και της προστιθέμενης αξίας για εμάς, κάθε φορά που η ομάδα μας κατακτά ένα τίτλο. Στα κόμματα (αριστερά, δεξιά κλπ): Για να τοποθετήσουμε τη πολιτική μας σκέψη (μέχρι πρότινος), την αντίληψή μας σε σχέση με την απόκτηση και διανομή ατομικών και δημόσιων αγαθών ή ακόμα και το «στάτους» που θέλουμε να δείχνουμε στην κοινωνία. Επίσης, στα κόμματα ως προστιθέμενη αξία ως κυριαρχούσα ομάδα εξουσίας, ή επηρεασμού.  Στην οικογένεια :(π.χ. σε αναπτυσσόμενες χώρες η ύπαρξη πολλών παιδιών θεωρείται κοινωνική εξασφάλιση για τα γηρατειά). Επίσης, η οικογένεια ως η πρώτη εν δυνάμει ομάδα επηρεασμού και εξουσίας, και ως προστιθέμενη αξία στην ατομική αξία. Στα πανεπιστήμια: Όπου η ομάδα επηρεασμού και η προστιθέμενη αξία συνδέεται με ειδικές γνώσεις. Μάλιστα, ο συνδυασμός των πανεπιστημίων και των κομμάτων παράγουν ακόμα μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία (πάρτι, δημοσιότητα, σημειώσεις μαθημάτων, κομματικές καριέρες και εναλλακτικοί δρόμοι εξουσίας) μιας και εκεί θεσμοθετείται η έννοια του κομματικού κράτους [με φωτεινές εξαιρέσεις]. Στα σχολεία, όπου η επιλογή σχολείων γίνεται με γνώμονα το γόητρο (ναι υπάρχει και στα σχολεία), αλλά και μερικές φορές με κομματικά κριτήρια. (πως αλήθεια να ξεχάσω το 2006 όπου συνάντησα σε δημοτικό σχολείο πανό από πορείες μόνιμα αναρτημένο, αλλά και φωτογραφίες από πορείες στον πίνακα ανακοινώσεων). Στα ΜΜΕ, όπου η σύγχρονη τάση είναι να μας υποδεικνύουν φερόμενοι ως δημοσιογράφοι πως και τι να σκεπτόμαστε (χαρακτηριστική η περίπτωση «δημοσιογράφων» που ρωτούν συναδέλφους τους να πουν τη γνώμη τους για τα γεγονότα). 

Και σήμερα, ύστερα από όλα αυτά, και μετά από αρκετά χρόνια από αυτές τις αποτυπώσεις της έννοιας της ελευθερίας, βρίσκονται κάποιοι στην «εξουσία» και ανταλλάσσουν –στο όνομά μας!!!- αυτές τις παραχωρημένες ελευθερίες μας, με τη διατήρηση των θέσεων και προνομίων τους.. Αλήθεια, μέχρι πότε θα το επιτρέπουμε αυτό, να ανταλλάσσουν ερήμην μας, την υποταγή μας, τις ελευθερίες μας με τις καρέκλες τους; «Οι ελεύθεροι λαοί οφείλουν να μάχονται με όλες τους τις δυνάμεις εναντίον σ' όποιον απειλεί την ελευθερία τους, σ' όποιον καταπατάει τα εδάφη τους.» Ηρόδοτος (484 – 425 π.Χ.)

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)

Θέλουν να ΜΑΣ νοικιάσουν την πατρίδα μας!

Ο όρος «Sale-and-Lease Back» (πώληση και επανενοικίαση) αποτελεί ένα εννοιολογικό δάνειο από τον τομέα της οικονομικής επιστήμης και περιγράφει την κατάσταση πώλησης περιουσιακών στοιχείων μιας εταιρίας (ή άλλης νομικής οντότητας) που βρίσκεται σε ανάγκη –π.χ. κεντρικών κτιρίων - και την ενοικίασή τους με ευνοϊκούς όρους.. Μια παρόμοια κατάσταση φαίνεται να διέπει και τη πατρίδα μας, όπου έχει επιβληθεί, αλλά και έχει γίνει αποδεκτό από τη συγκυβέρνηση, το ξεπούλημα της ακίνητης περιουσίας του κράτους με στόχο την κάλυψη των χρεών… 

 

Με τον τρόπο αυτό, το Ελληνικό κράτος, υφίσταται μετατροπή της δεσπόζουσας κυρίαρχης θέσης του, και της ικανότητας αυτοπροσδιορισμού του: από ιδιοκτήτη σε εκμισθωτή.. όπου ανά πάσα στιγμή, μετά της βίαιης εκποίησης των περιουσιακών του στοιχείων, μπορεί να δεχθεί ΕΞΩΣΗ!!! 

Η μέθοδος αυτή αποτελεί ένα ακόμα από τα εργαλεία οικονομικού πολέμου της νέας τάξης πραγμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νέα εργαλεία πολέμου, δεν μοιάζουν με τα γνωστά οπλικά συστήματα (άρματα, αεροσκάφη, αεροπλανοφόρα και έξυπνα βλήματα) αλλά αποτελούνται από ένα μείγμα πολύπλοκων, για το κοινό νου, συσχετίσεων επικοινωνιακών μέσων και οικονομικών μεθόδων καταστροφής και κυριαρχίας: «Με άλλα λόγια ότι δε μπορεί να κυριευθεί, απαξιώνεται και αγοράζεται κοψοχρονιά.» 

 

Φυσικά αυτό το μοντέλο δεν είναι νέο, μιας και έχει ιστορική βάση στον Φεουδαρχισμό. Μάλιστα οι παραλληλισμοί των τότε φεουδαρχών - δουλοπάροικων με το σύγχρονο μοντέλο πατρίδας «Sale-and-Lease Back» όπως προωθείται, φέρει ακόμα περισσότερες ομοιότητες: Ο δουλοπάροικος στο φέουδο δεν ήταν ανεξάρτητος, αλλά όπως κάθε τι , το σπίτι, το χωράφι, τα ρούχα ακόμα και το φαγητό ανήκει στον τοπικό άρχοντα.. Ο γεωργός ήταν αναγκασμένος να δουλεύει για τον φεουδάρχη και εκείνος του επέτρεπε να καλλιεργεί ένα μέρος της γης του.. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα προαναφερθέντα μπορούμε να ομιλούμε για νέα μοντέλα διακυβέρνησης, οικονομικού-κοινωνικού ελέγχου των λαών που θα έχουν –πλέον- απολέσει τα περιουσιακά τους στοιχεία, την ταυτότητά τους και θα εργάζονται σε νοικιασμένες πατρίδες ως σύγχρονοι δουλοπάροικοι. 

Και αν αυτό ακούγεται για κάποιους υπερβολικό, αρκεί μια ματιά στις μετέπειτα αποσαφηνίσεις των μηχανισμών της οικονομίας, που προσέφερε η πολιτική οικονομία, με τη συμβολή σύγχρονων «φιλελεύθερων φιλοσόφων», όπως ο Ανταμ Σμιθ και ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ, οι οποίοι έριξαν άπλετο φως στους μηχανισμούς «τυραννίας» της γης (ως μέσο οικονομικής εξάρτησης) και της κυριαρχίας των γαιοκτημόνων αριστοκρατών. Κατά συνέπεια, καθώς με τη πάροδο των ετών το μέσο κυριαρχίας αλλάζει, από γη και χρήση γης, σε οικονομία με χρήση οικονομικών εργαλείων, ο όρος Οικονομικός Φεουδαρχισμός κάνει την εμφάνισή του, συνοδευόμενος, παράλληλα, από σύγχρονους δουλοπάροικους (αναφερόμενος σε πολίτες, αλλά και κράτη ολόκληρα).

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο καθηγητής Ν. Κοτζιάς (Παν. Πειραιά, 2013) ο οποίος αποτυπώνει γλαφυρά τη περίπτωση της Ελλάδας ως αποδέκτη σύγχρονων αποικιακών μεθόδων, κατά τις οποίες η χρήση οικονομικών εργαλείων (π.χ. μεγάλα δάνεια, τοκογλυφία και ειδικού τύπου λοιπές δανειακές συμβάσεις) τη καθιστά Αποικία Χρέους. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Στα πλαίσια σχεδιασμού εκποίησης οι μνημονιακές κυβερνήσεις περιέκοψαν μισθούς, συντάξεις δικαιώματα των εργαζομένων στις δημόσιες επιχειρήσεις και στις ΔΕΚΟ, ενώ επιβάρυναν ιδιοκτησίες μειώνοντας την αξία τους, ώστε οι ξένοι φορείς και επιχειρήσεις που αγοράζουν περιουσία στην Αποικία Χρέους να την αποκτούν με τις πιο προνομιακές για τις ίδιες συνθήκες και όρους. Παράλληλα, υπογραμμίζει έντονα τις παρεμβάσεις που χαρακτηρίζονται από έλλειψη νομιμότητας από τη μεριά της Τρόϊκάς και της Task Force (παραβιάσεις, εθνικού, διεθνούς δικαίου και δικαίου Ε.Ε.) οι οποίες μάλιστα ντύνονται και σερβίρονται ανάλογα ως «συμβουλές ..Ραιχενμπαχ».

Τι ρόλο έχουν λοιπόν οι (εθνικοί) συγκυβερνούντες και οι υποστηρικτές αυτών σε ένα κράτος που διαλύεται με τις ευλογίες τους.. την απάντηση έδωσε ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ πριν 60 περίπου χρόνια: «Η πιθανότητα να ελέγχονται οι δημόσιες ομιλίες από ιδεολογικά μέσα και η χρηματοδότηση έρευνας από ινστιτούτα που υποστηρίζονται από τους λίγους εύπορους θα πρέπει να προσεχθεί σοβαρά… η δημόσια πολιτική θα μπορούσε να γίνει αιχμάλωτη μιας εύπορης (και κυρίαρχης ) ελίτ η οποία διαβλέπει στην διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης ανισότητας ως ιδανικό στόχο για το έθνος» (Αιζενχάουερ – 26/1/1961).

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)

Πρόγραμμα ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ από ….εξαρτησιογόνες δημοκρατίες..

Χιλιάδες μηνύματα λαμβάνουμε καθημερινά με το «τι είπε και τι δεν είπε» ο εκάστοτε πολιτικός.. τι είναι και τι δεν είναι σημαντικό.. και πάντα συνοδευόμενα από παραινέσεις και υποδείξεις σχετικά με τι και πως πρέπει να σκεφτούμε.. και εμείς το μόνο που έχουμε να «πράξουμε» (ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουμε) είναι να επιλέξουμε από τα Τηλεοπτικά-Σουπερμάρκετ το τηλεοπτικό «προϊόν» με την καλύτερη «συσκευασία» ή την καλύτερη «πολιτική απόχρωση». Μια κατάσταση που αποτυπώνεται στην ακόλουθη φράση: Τη σημερινή εποχή ο κόσμος δεν αγοράζει πλέον προϊόντα από τα ράφια.. αλλά έργα τέχνης.. έχετε δει τις συσκευασίες των προϊόντων.. μοιάζουν τόσο με έργα τέχνης, και φέρουν τόσο έντονα χρώματα.. Έτσι, λοιπόν, γίνεται και με τα τηλεοπτικά προϊόντα, όπου το περιεχόμενο δίνει τη θέση του στην εμφάνιση.. όπου η λογική γίνεται «υπήκοος» του παρουσιαστή, του πολιτευτή, του πολιτικού.. κλπ.

Κατά συνέπεια, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία δίνει τη θέση της στην ηγεμονική δημοκρατία.. (αν

μπορεί πλέον να ονομάζεται έτσι) και ακολούθως –και εν μέσω προσπάθειας διατήρησης της εξουσίας- στην ηγεμονική φαυλοκρατία.. Και όλο αυτό θα ακούγονταν ανησυχητικό αν η ιστορία δεν υποδείκνυε ότι τέτοιου είδους τυραννικά καθεστώτα δίνουν τη θέση τους, και πάλι, στη δημοκρατία.

Όμως που βρίσκουν «έδαφος» όλοι αυτοί, που θέλουν και επιμένουν στο να μας υποδεικνύουν τι να σκεπτόμαστε και τι να πράττουμε..; Γιατί επιμένουν στο να μας διαμορφώνουν τη ταυτότητά μας; Γιατί απλούστατα η ταυτότητα –για τη συντριπτική πλειοψηφία- δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της δικής μας εσωτερικής ανάπτυξης αλλά ένα κοκτέιλ επιρροών και περιορισμών που έφτιαξαν άλλοι για εμάς. Φυσικά οποιοσδήποτε μπορεί να διαφωνήσει με αυτή τη διατύπωση, όμως το γεγονός ότι αβίαστα αναπαράγονται κομματικές θέσεις ως προσωπικές, χωρίς ιδιαίτερη ή καμία διύλιση, αποτελεί τη καλύτερη απόδειξη.

Αφετέρου, υπόσχονται προστασία (και άλλα), με αντάλλαγμα την άνευ όρων υποταγή.. μια κατάσταση που δε συναντάται μόνο εσωτερικά της χώρας μας, αλλά και εξωτερικά όπου οι πολιτικοί παράγοντες της Ελλάδας παραδίδονται άνευ όρων, σε όποιες ηγεμονικές τάσεις, οι ίδιοι επιτρέπουν να αναπτυχθούν. Και αναφέρω ρητά οι ίδιοι, γιατί στην Ευρώπη των Εθνών-Κρατών, όποιες αποφάσεις λαμβάνονται, σύμφωνα με τις βασικές αρχές από δημιουργίας της ΕΕ, θα πρέπει να λαμβάνονται ΟΜΟΦΩΝΑ! Πράγμα που σημαίνει ότι ακόμα και η μικρότερη χώρα έχει δυνατή φωνή, ικανότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να συνάψει συμμαχίες για αυτό, κάτι που δεν γίνεται επί του παρόντος.. Στη περίπτωση της Ελλάδας, η προτεραιότητα των «Ελλήνων» πολιτικών είναι η διατήρηση του υφιστάμενου συστήματος ομάδων συμφερόντων στην εξουσία.

Που όμως «πατάνε» για να επιβάλουν αυτή τη κατάσταση; «Ένα άλλο κακό χαρακτηριστικό του Ελληνικού κατεστημένου είναι ή ηττοπάθεια. 'Επειδή συνειδητοποιούν πώς ή 'Ελλάδα μπορεί να σωθεί μόνο με εξωτερική βοήθεια, πολλοί 'Έλληνες σηκώνουν τούς ώμους και αποποιούνται τις ευθύνες τους..  Αφήστε τούς ……………. να μας κυβερνήσουν, αν πάει τίποτα στραβά το λάθος είναι δικό τους, λένε. Αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν και συνήθως συνδυάζουν την ηττοπάθεια με τον ξέφρενο εθνικισμό..» Σίγουρα αυτά τα λόγια μπορεί να ακούγονται γνώριμα στα αυτιά μας, και τέτοιες «πολιτικές» συμπεριφορές να έχουμε δει, και να συνεχίζουμε να βλέπουμε.. Πολιτικούς και υποστηρικτές αυτών.. που από τη μία υπογράφουν μνημόνια παράδοσης (ηττοπάθεια) και από την άλλη ξεσπούν σε υστερία εθνικισμού.. Η άνω φράση, όμως, έχει ιδιαίτερη αξία μιας και διατυπώθηκε τη δεκαετία του ‘50 από τον βρετανό ιστορικό Χιού Σέτον- Γουώτσον (από το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας, 2001).

Κατά συνέπεια, και με γνώμονα τα προαναφερθέντα, οφείλουμε στον εαυτό μας, στον πολιτισμό μας και στο πλήρωμα του χρόνου που θα ακολουθήσει, την υπεράσπιση της αξιοπρέπειάς μας, και την απομάκρυνση από την «τεχνητή άγνοια» που μας επιβάλλουν ως μέτρο διατήρησης του φόβου και της ηττοπάθειας. Είναι σαφές ότι οι ιδέες, οι αξίες και τα ιδανικά ενός λαού είναι τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν και τις προσωπικότητες των πολιτών οι οποίες συγκροτούν κατ’ επέκταση τη δημοκρατία της χώρας τους. Αποτελούν διαχρονικά χαρακτηριστικά και αξίες, που κάποιοι να επιμένουν να περιχαρακώνουν και να φέρνουν στα μέτρα της αλλοτριωμένης συνείδησής τους, διατηρώντας έτσι τους πολίτες σε «άγνοια».

«Όσο ζούμε στην άγνοια θα είμαστε διαρκώς εναντίον κάθε αλλαγής. Θα νομίζουμε πως είναι επικίνδυνο και δύσκολο να επιχειρήσουμε κάτι καινούριο, γιατί αυτό θα μας κάνει να αντιμετωπίσουμε το φόβο μας και να γίνουμε δημιουργικοί» (Χόρχε Μπουκάι, Από την άγνοια στη σοφία, 2012)

Ας αποβάλλουμε, λοιπόν το φόβο μας, την άγνοιά μας, και την επιβεβλημένη ηττοπάθεια ώστε να επαναφέρουμε τις αξίες και τα ιδανικά που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας.. δε φτάνει μόνο να το λέμε, πρέπει να το πράττουμε. Μόνο έτσι θα ξανά-λειτουργήσει η δημοκρατία μας, μακριά από εξαρτησιογόνες κομματικές ουσίες, εξουσίες και ηγεμονισμούς.  

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter

Αναζητώντας έναν ηγέτη…

Πολλά έχουν γραφτεί και ακόμα περισσότερα έχουν ειπωθεί σχετικά με τα χαρακτηριστικά που περιγράφουν ένα ηγέτη..  Σαφέστατα, εκτός κάποιων γενικών και κοινά αποδεκτών χαρακτηριστικών, υπάρχουν και αρκετά επιμέρους στοιχεία της προσωπικότητας του ηγέτη που συνάδουν με τις ιδιαιτερότητες κάθε έθνους. Αυτά τα στοιχεία δεν είναι άλλα από την ιστορία κάθε τόπου, τη γλώσσα (που αντιπροσωπεύει τη πολυπλοκότητα σκέψης) και την «αξιακή παράδοση», όπως αυτή εξελίσσεται και αλληλεπιδρά με τα προηγούμενα στοιχεία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο Πλάτωνας «Η εξουσία ασκείται κατά το νόμο , κατά τη φύση , κατά το έθιμο , κατά την καταγωγή και κατά τη βία».

Όμως ο ηγέτης γεννιέται ή γίνεται; Είναι εκφραστής ή επιβολέας μιας πραγματικότητας; Ερωτήματα πολύ σημαντικά για το ρόλο του ηγέτη, που εκ πρώτης θα πρέπει να απαντηθούν από τον καθένα για τον εαυτό του στα πλαίσια της αυτοκριτικής,  ενώ παράλληλα αποτελούν ένα εργαλείο διαχώρισης των πραγματικών ηγετών-εκφραστών από τους τεχνητούς ηγετίσκους, που αποτελούν δημιουργήματα των ΜΜΕ και επικοινωνιολόγων.

Σε αυτή τη περίπτωση, ο φερόμενος ηγέτης αντί να είναι εκφραστής και εκπρόσωπος του κοινού αισθήματος, μπερδεύεται με τους αυλητές.. ή μήπως ψάχνουμε για αυλητές (από το γνωστό παραμύθι του Χαμελίν με τον αυλητή που παρέσυρε τα ποντίκια στο θάνατο)..; Έχουμε λάβει τόσο ελαφρά την ευθύνη της ψήφου μας, για να αποδεχόμαστε ευκολότερα ότι παρασυρθήκαμε ; Σαφέστατα θα πρέπει να σταματήσουμε να δεχόμαστε το ρόλο του ποντικιού που κατέληξε στη μνημονιακή θάλασσα πνιγμένο από εντολοδόχους αυλητές- σωτήρες της συγκυβέρνησης! Γιατί όσο θα δεχόμαστε αυτό το ρόλο, θα μας συμπεριφέρονται σαν ποντίκια.. και αντί για ηγέτες-αντιπροσώπους θα συνεχίσουμε να καταλήγουμε υποχείρια σε ηγεμόνες 2^ης και 3^ης κατηγορίας. Χαρακτηριστική, για το θέμα, και η τοποθέτηση του καθηγητή κου Μπουραντά, όπου αναφέρει ότι στην Ελλάδα έχουμε έλλειμμα ηγεσίας και περίσσια ηγεμονίας..

Άραγε, πόσοι ακόμα συνάνθρωποί μας πρέπει να «χαθούν» για να κατανοήσουμε ότι ίσως αύριο να είναι η σειρά μας, και να είμαστε εμείς εκείνοι που θα ακολουθήσουμε.. Τα 3.500 άτομα που έχουν «φύγει» από την αρχή της κρίσης δεν αποτελούν απλώς ένα αριθμό σε ένα χαρτί. Ήταν άτομα με οικογένεια και δουλειά.. που εγκλωβίστηκαν από την «ανάπτυξη» που έφεραν και συνεχίζουν να φέρνουν οι «πολιτικοί σωτήρες» μας. Μήπως όμως έχουμε τους ηγέτες που μας αξίζουν, ηγέτες που αρέσκονται στο να χαϊδεύουν αυτιά και να τα μπουκώνουν με ψεύδη; Και όμως, αυτή η επιλογή –όσο και αν ακούγεται περίεργο- είναι τόσο δύσκολη… του χαϊδέματος των αυτιών σε σχέση με την αποτύπωση της πραγματικότητας και της αλήθειας..  πόση αλήθεια άραγε μπορεί να αντέξει ο κόσμος όταν βομβαρδίζεται καθημερινά με τηλεοπτικές και άλλες «τεχνητές αλήθειες».. μπορεί να ξεχωρίσει πια τι είναι και τι δεν είναι αλήθεια όταν η μία αλήθεια τελειώνει στο διπλανό πλήκτρο του τηλεκοντρόλ; Μήπως είναι αργά μιας και έχουμε αποδεχθεί (ή μας έπεισαν) ότι τίποτα δεν αλλάζει όσο και αν προσπαθήσουμε..; Μήπως τελικά απλώς νομίζουν ότι γίναμε τόσο αδιάφοροι;

            Και όμως η διαφορά μπορεί να γίνει.. ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ! αναγνωρίζοντας την ειδοποιό διαφορά για το διαχωρισμό της αλήθειας και της τεχνητής αλήθειας, του ηγέτη από τον τεχνητό ηγέτη είναι η αίσθηση του καθήκοντος, έναντι της αίσθησης της υποχρέωσης και του προσωπικού συμφέροντος.  Αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως είναι φυσικό, βεβαιώνονται κυρίως από τις πράξεις και αρκετά λιγότερο από τα λόγια, από τα οποία έχουμε χορτάσει.. Η αίσθηση του καθήκοντος, προς τη πατρίδα και τη κοινωνία, είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά συνοχής μιας κοινωνίας, και όχι μόνο. Το καθήκον προς τη πατρίδα, και κατ’ επέκταση προς τη κοινωνία, αποτέλεσε πολλές φορές στο παρελθόν τη κινητήρια δύναμη, αλλά και μια ιδιαίτερη δύναμη αλληλεγγύης έναντι των όποιων εξωτερικών κινδύνων. Σταδιακά, βέβαια, η αίσθηση του καθήκοντος αντικαταστάθηκε με την επιβολή, και αργότερα –όποτε και μειώθηκαν ή αφαιρέθηκαν οι όποιες κυρώσεις- αποτέλεσε και αποτελεί ιστορική μνήμη, μαζί με την Ελληνική δημοκρατία. Και είναι έτσι, για τον απλούστατο λόγο ότι η δημοκρατία βασίζεται στην συμμετοχή και την αίσθηση του καθήκοντος προς τη πόλη και το συνάνθρωπο. Εν αντιθέσει, η επιβολή και η αδιαφορία αποτελούν εργαλεία αποδόμησης της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής, ενώ οδηγούν με μαθηματικό τρόπο στην τυραννία και ολιγαρχία.  Στη σύγχρονη όμως Ελληνική πραγματικότητα, όπου η οικονομική κρίση μπορεί να θεωρηθεί (για πολλούς είναι) απειλή για τη κοινωνία και το Ελληνικό κράτος, ο Ελληνικός λαός φέρεται να κοιτάζει ανήμπορος και να μην αντιδρά στην υφαρπαγή των κόπων του και των δικαιωμάτων του. Η συμμετοχή, η αλληλεγγύη και το κοινό όφελος αντικαταστάθηκαν από τον ατομικισμό και το προσωπικό όφελος καταστρέφοντας, παράλληλα, κοινωνικές συνοχές και δομές στο όνομα το πρόσκαιρου: Η πολιτική που είναι αληθινή Τέχνη , δεν πρέπει να σκέπτεται το ατομικό συμφέρον αλλά το κοινό . Επειδή το κοινό συμφέρον ενώνει ενώ το ατομικό διασπά (Πλάτωνας).  Αξίζει να σημειωθεί ότι τα οικονομικά ελλείμματα που στοιβάχτηκαν, αφενός  αντικατοπτρίζουν τον «αξιακό» κατήφορο της πολιτικής ηγεσίας, και αφετέρου αποτελούν αδιάψευστη απόδειξη της αποτυχίας και ανικανότητας των διοικούντων .

            Ως εκ τούτου, η όποια σωτηρία και λύση που θα ωθήσει την Ελλάδα να εξέλθει της κρίσης θα πρέπει να  είναι προϊόν ουσιαστικής ανανέωσης σε άτομα και ιδέες. Νέα ηγεσία, νέες ιδέες, χωρίς παλαιοκομματικές ταμπέλες με μοναδικό γνώμονα το πατριωτισμό.

Χρειάζεται, λοιπόν, ηγέτη που θα κληθεί να προχωρήσει σε «άγνωστα νερά» με μοναδικό γνώμονα τη διασφάλιση και το όφελος της πατρίδας και της κοινωνίας. Σαφέστατα ο δρόμος αυτός δεν είναι εύκολος ούτε για τον ίδιο προσωπικά, όπου θα δει τις προσωπικές του σχέσεις να δοκιμάζονται.. Θα συναντήσει πολλά προσωπικά διλλήματα, σχετικά με φίλους ή συνεργάτες, και θα χρειαστεί να λάβει δύσκολες αποφάσεις, όταν θα βλέπει τη φιλία να καταστρέφει τη συνεργασία ή και το ανάποδο.

Με όπλα την αυτοκριτική και αυτογνωσία, βασικά συστατικά για ορθή χρήση της εξουσίας του ηγέτη, θα πρέπει να εξισορροπήσει μεταξύ κολακείας και πραγματικότητας, μιας και η αξία του ηγέτη δεν πρέπει να περιορίζεται σε μια αυλή.. γεμάτη κόλακες..  Σε κάθε άλλη περίπτωση όταν επιτρέπεται ή ενθαρρύνεται  η κολακεία ..αρχίζει η πτώση.. μιας και η κολακεία –όταν γίνεται δεχτή- μπορεί να θεωρηθεί εχθρός της αυτογνωσίας: «Εκείνος που πρόκειται να κυβερνήσει άλλους , πρέπει πρώτα να κυβερνάει τον εαυτό του» (Δημόκριτος). Στα πλαίσια αυτά κινείται και η σύγχρονη πολιτική σκηνή, με τη κολακεία να κυριαρχεί και τους κόλακες να περιφέρονται στα τηλεοπτικά κανάλια ως σύγχρονοι Προμηθείς, μόνο που αντί για φώς φέρουν σύγχυση και σκότος .. Είναι πλέον αντιληπτό ότι  η πνευματική εξύψωση του «ηγέτη» έχει δώσει τη θέση της στην υλική αποκατάσταση και ευμάρεια.. Ενώ δεν λείπουν τα υποκατάστατα της πνευματικής εξύψωσης, με πρόσφατα εκείνα των παρελάσεων..  όπου οι εξέδρες δίνουν την εντύπωση εξύψωσης και σημαντικότητας …στην ασημαντότητα!

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αποφασίσουμε τι πραγματικά αποζητούμε: Να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας αν θέλουμε να συνεχίσουμε την ίδια άρρωστη κατάσταση ή να προβούμε σε ριζικές αλλαγές στη κοινωνία και στο κράτος, απομακρύνοντας τα «πολιτικά παράσιτα καριέρας» που εδώ και δεκαετίες λυμαίνονται το δημόσιο χρήμα; Γιατί αν πραγματικά θέλουμε να αλλάξουμε κάτι, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τον εαυτό μας, από τα πιστεύω μας και από τις πράξεις μας… «Πρόσεχε τις σκέψεις σου, γίνονται λόγια. Πρόσεχε τα λόγια σου, γίνονται πράξεις. Πρόσεχε τις πράξεις σου, γίνονται συνήθειες. Πρόσεχε τις συνήθειες σου, γίνονται χαρακτήρας. Πρόσεχε το χαρακτήρα σου, γιατί γίνεται η μοίρα σου» (Χαλίλ  Γκιμπράν, Λιβανέζος ποιητής –φιλόσοφος,1883-1931).

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)