Εδώ ευθύνη εκεί ευθύνη… μα που πήγε η ευθύνη…;

Σε μια εποχή που όλοι και όλα αμφισβητούνται, κανείς δε ψάχνει για ευθύνες.. γιατί απλούστατα οι ευθύνες αναζητούν κηδεμόνα και υπονοούν τιμωρία. Η τιμωρία δεν είναι πια της μόδας γιατί δημιουργεί διακρίσεις που για τη δημοκρατική νοοτροπία μας είναι απαράδεκτες. Προτιμούμε μια ανούσια συλλογική ενοχή αντί για μια ουσιαστική ατομική ευθύνη». Ακριβώς εκεί που ακούστηκε το: «Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής» (Θεόδωρος Πάγκαλος Βουλή, 21.09.2010). 

            Είναι, πλέον, σαφές ότι η πλήρη ιδεολογική, ηθική και πολιτική σύγχυση της εποχή μας, πηγάζει από την έλλειψη αυτογνωσίας (ηθελημένα ή μη), από την αποφυγή ανάληψης ευθυνών ή απλούστατα από την προτίμηση μετάθεσης των ευθυνών. Κατά συνέπεια για «όλα τα κακά της μοίρας μας», εύκολα μπορούμε να κατηγορούμε ότι φταίνε οι μετανάστες, φταίνε οι πολιτικοί, φταίνε οι συνδικαλιστές, φταίει ο γείτονας, φταίει ΠΑΝΤΑ ο άλλος… Σήμερα συνεχίζουμε να πληρώνουμε παλαιές, αλλά και πρόσφατες αμαρτίες μιας και ενώ «μπορούμε να αποφύγουμε τις ευθύνες μας, δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις συνέπειες επειδή αποφύγαμε τις ευθύνες μας».

Θα πρέπει να θυμηθούμε ή και να μάθουμε (για όσους δε γνωρίζουν) να λέμε πάλι ΟΧΙ, γιατί «η ευθύνη γεννιέται όταν δεν λέμε εγκαίρως «όχι» (Λέων Τρότσκυ, 1879-1940). Η αποδοχή της λογικής «μαζί τα φάγαμε» αποτελεί –για εκείνους με τη μεγαλύτερη ευθύνη- σανίδα σωτηρίας για τη συνείδησής τους αλλά και των «κεκτημένων τους», που με τόσο «κόπο» και «τέχνη» συσσώρευσαν όλα αυτά τα χρόνια. Σε αυτό τον επιμερισμό ευθυνών τα ΜΜΕ δεν είναι άμοιρα ευθυνών, μιας και «η εξαφάνιση της αίσθησης ευθύνης είναι η πιο απροσδόκητη συνέπεια της υποταγής στην εξουσία». Για αυτό ακριβώς το λόγο θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ΜΟΝΟΙ μας: να διυλίζουμε τη είδηση, να αφαιρούμε την ερμηνεία και να κρατούμε την αντικειμενική πληροφορία.

            Πλέον, κατέχοντας αυτά τα εργαλεία, της ξεκάθαρης άποψης για την ευθύνη και της αντικειμενικής πληροφόρησης, περνάμε σε πράξεις. Σε πράξεις πρωτίστως που αφορούν τον εαυτό μας. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Μολιέρου: «Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο γι’ αυτό που κάνουμε αλλά και γι’ αυτό που δεν κάνουμε», αλλά και από τη θρησκεία μας, που αναφέρει ξεκάθαρα: «να προσεύχεσαι σαν όλα να εξαρτώνται από το Θεό. Να δουλεύεις σαν όλα να εξαρτώνται από σένα» (Ιερός Αυγουστίνος).

Πρέπει, λοιπόν, να κατανοήσουμε ότι όσο και αν αναρωτιόμαστε γιατί κάποιος δεν κάνει κάτι, ότι αυτός ο κάποιος δεν είναι άλλος από εμάς τους ίδιους. Εμείς οι ίδιοι πρέπει να απαιτήσουμε και να γίνουμε η αλλαγή που επιθυμούμε, γιατί όσο «κάνεις αυτό που είσαι. (τότε) Γίνεσαι αυτό που κάνεις (Robert Musil).

Πέτρος Βιολάκης

Υποψήφιος Διδάκτορας

Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες

Πανεπιστήμιο Exeter (UK)